سرکشی چیست ؟ ممکن است گاهی بشنوید که نوجوانی آشکارا بر ضد والدین خود به سرکشی می پردازد . شاید حتی خود خانواده ای را بشناسید که در آن فرزند نوجوانی که غیرقابل کنترل است دارند ، با این حال دانستن اینکه آیا فرزندی واقعا سرکش است یا نه ، همیشه کار آسانی نیست . بعلاوه ، درک این مطلب که چرا فرزندی از یک خانواده به سرکشی می پردازد و دیگر فرزندان با اینکه از همان خانواده هستند – دست به این کار نمی زنند ، میتواند واقعا دشوار باشد .
اگر والدین متوجه شدند که ممکن است یکی از فرزندانشان بفردی کاملا سرکش تبدیل شود ، چه باید بکنند ؟ برای پاسخ به این پرسش ، ابتدا باید این مطلب را درک کنیم که سرکشی چیست ؟ بطور ساده ، فرد سرکش کسی است که عمدا و دائما از اطاعت از یک مقام بالاتر ، خودداری می کند یا با آن مخالفت می کند و یا آنرا حتی به مبارزه می طلبد . البته ، باید به این مَثَل هم توجه کرد که می گوید : « حماقت در دل طفل بسته شده است . » بهمین دلیل برای همه فرزندان پیش می آید که با والدین خود و یا هر مقام دیگری مخالفت کنند .
این امر بویژه در مورد دوران نوجوانی که همراه با تحولات جسمی و عاطفی است صادق می باشد . هر نوع تغییری در زندگی فرد مولد فشار روحی است و دوران نوجوانی سراسر تغییر است . پسر یا دختر نوجوان شما از دوران کودکی قدم به دوران بلوغ می گذارد . بهمین دلیل ، در طی سالهای نوجوانی برخی از والدین و فرزندان با یکدیگر اختلاف پیدا می کنند . اغلب اوقات والدین از روی غریزه میخواهند این روند را کُند کنند ، در حالی که نوجوانان میخواهند به آن سرعت دهند .
نوجوان سرکش به معیارهای والدین خود پشت می کند . اما بخاطر داشته باشید برای اینکه کسی را سرکش بنامیم تنها چند مورد مخالفت کافی نیست . در مورد برخی از موضوعات اجتماعی یا روحانی ، برخی از نوجوانان ممکن است در ابتدا علاقه ای در این مورد از خود نشان ندهند و اصلا علاقه ای به مذهب و روحانیت نداشته باشند ، اما ممکن است که سرکش نباشند . از این رو شما بعنوان والدین نباید فورا نوجوان خود را در زمره گروه سرکش بدانید .
آیا همه افراد در دوران نوجوانی با والدین خود به مخالفت برمیخیزند ؟ خیر ! به هیچ وجه ، در واقع شواهد موئد آنند که تنها تعداد معدودی از نوجوانان بطور جدی دست به تمرد و سرکشی می زنند . با این حال ، اگر یک نوجوان با لجاجت و بطور دائمی به سرکشی بپردازد چه باید کرد ؟ عامل پدیدآورنده چنین سرکشی و تمرد چیست ؟
علل سرکشی ؟ یکی از علل اصلی سرکشی ، محیط متخاصم این دنیاست . دنیای متخاصم امروزی همیشه بدنبال دربند کشیدن نوجوانان و جوانان است و این موضوع بصورت فرهنگی مضر در آمده است که باید در مقابل چنین روشی مقابله نمود. باید اذان کرد که قسمت اعظم این فرهنگ بیش از گذشته زشت ، خطرناک و مملو از تأثیرات بد است . اگر والدین به فرزندان خود آموزش و هشدار ندهند و از آنان حمایت نکنند ، این نوجوانان می توانند به آسانی تحت تأثیر « روحی که الحال در فرزندان معصیت عمل میکند » قرار بگیرد .
فشار از جانب دوستان و معاشران نیز به آن مربوط میشود . اگر والدین اهل مطالعه باشند براحتی میتوانند توصیه هایی از کتب مختلف و یا انترنت جهت پرورش صحیح نوجوان خود کسب کنند . بقول معروف که می گوید : « با حکیمان رفتار کن و حکیم خواهی شد ، اما رفیق جاهلان ضرر خواهد یافت . » به همین ترتیب ، کسی که با افراد آکنده از روحیه زشت این دنیا ، معاشرت می کند به احتمال زیاد تحت تأثیر این روحیه قرار میگیرد. نمونه های این موضوع را ما در اغلب کشورها می بینیم بخصوص در کشور عزیز خودمان ایران . هر چند که می بایست به قوانین کشور خودمان احترام گذارم و مقامهای کشوری را همانند والدین خود محترم بشماریم ، ولی در بعضی مواقع دست به سرکش می زنیم .
علت دیگر سرکشی ممکن است محیط خانه باشد . بطور مثال ، اگر یکی از والدین به مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر معتاد باشد یا با همسر خود رفتاری خشونت آمیز داشته باشد ، دیدگاه نوجوان خانه درباره زندگی ممکن است دچار انحراف شود. حتی در برخی از خانه های نسبتا آرام نیز نوجوان ممکن است بدلیل فقدان محبت و علاقه در خانه دست به سرکشی بزند با وجود این ، سرکشی نوجوانان همیشه به علت تأثیرات خارجی نیست .
برخی از نوجوانان با وجود آنکه والدینشان اصول اخلاقی ، اصول روحانی را بکار گرفته و تا حد زیادی فرزندان خود را از گزند دنیای اطراف ، حفظ کرده اند باز هم به معیارهای والدین خود پشت می کنند . چرا ؟ شاید دلیل آن ریشه دیگر مشکلات ما یعنی ناکاملی بشر باشد .
برآورده ساختن نیازهای اولیه زندگی میتواند از بروز سرکشی جلوگیری کند . با اینکه والدین از مشاهده رشد جسمی کودکان خود از دوران طفولیت بدوران بلوغ احساس خرسندی می کنند اما شاید از اینکه فرزند نوجوانشان از حالت وابستگی ، به اتکاء بنفسی که در خور یک نوجوان است قدم می گذارد ناخشنود باشند . در طی این دوره انتقالی ، از اینکه فرزند نوجوانتان گاهی از خود لجاجت یا عدم همکاری نشان میدهد تعجب نکنید . بخاطر داشته باشید که هدف والدین باید آن باشد که نوجوان خود را بیک فرد مقید به اصول اخلاقی ، باثبات و مسئول ، پرورش دهند . نوجوانان باید احساس کنند که مورد اعتماد والدین و جامعه هستند از این رو اعتماد به نفس خود را حفظ می کنند . درسته است که نوجوانان به احساس امنیت که از تأدیب ثابت حاصل میشود احتیاج دارند ولی اگر محدودیات های زیادی را در مقابل خود ببینند آنوقت اعتماد بنفس خود را از دست می دهند و برای آزادی از قید و بندها دست به سرکشی می زنند .
پدر و مادرها باید همیشه در تمام مراحل رشد نوجوان خود با تشویق و محبت اورا یاری رسانند تا نوجوان خود باکمرویی ، خجالت یا فقدان اعتماد بنفس روبرو نشود و بفردی باثبات و استوار وارد جامعه شود . با این روش ساده والدین می توانند خاطری آسوده داشته باشند زیرا هنگامیکه آرامش ، ثبات و محبت و اعتماد در خانه وجود داشته باشد غالبا شخصیت کودکان شکوفا میشود. حتی بسیاری از نوجوانانیکه در محیط های نامساعد خانوادگی رشد کرده اند به افرادی باشخصیت مبدل شده اند زیرا نشان محبت و امنیت هرچند کم ولی اتحاد و اعتماد در خانواده ، بوده است .
بنابراین ، اگر شما برای فرزندان نوجوان خود محیطی بوجود بیاورید که در آن محبت و امنیت احساس شود و همواره مورد تشویق شما باشند ، به احتمال زیاد به افرادی مبدل خواهند شد که باعث افتخار شما میشوند .